"Эркин-Тоо"

ЭЛДИН МАДАНИЙ ТАРЫХЫ – ЭПИКАЛЫК МУРАСТАРДА

Түрк эпикалык мурастары Саха Республикасынын (Якутия) мамлекеттик жыйынынын төрагасынын биринчи орун басары Александр Жирковдун якут тилине которуусу менен “Эпикалык мурастар” аталышында китеп болуп чыкты. Бул туурасында Якутия парламентинин басма сөз кызматы кабарлады.

Китепке кыргыз эпосу “Манас”, алтайлыктардын “Мадай Хара”, башкырлардын “Урал Батыр” жана тувалыктардын “Кунан Хара” аттуу эпикалык чыгармаларынын кыскартылган варианты кирген. Китеп Саха Республикасынын улуттук “Айар” басмасынан басылып чыгып, түрк элдеринин эпикалык мурасына кызыккандардын кеўири кызыгуусун пайда кылды.

Китептин автору – Саха (Якутия) Республикасынын Мамлекеттик жыйынынын Төрагасынын биринчи орун басары, “Дүйнө элдеринин эпосу” эл аралык уюмунун вице-президенти Александр Жирков. Ал 2014-жылы “Дүйнө элдеринин эпикалык эстеликтери” аттуу эл аралык долбоорду түзгөн. Анын алкагында россиялык жана башка чет элдик окумуштуулардын, эпостаануучулардын, эпикалык чыгармаларды өз ара которуу боюнча лингвисттердин жардамы менен дүйнөлүк эпикалык мурастардын мыкты үлгүлөрүн ар кайсы тилдерде басып чыгаруу жаатында максаттуу иштер жүргүзүлүп келет. Бул долбоор ошол 2014-жылы эле ЮНЕСКОнун колдоосуна алынган.

Дүйнө элдеринин эпикалык мурастары салттуу түрдө маданий тарыхтын бай булагы катары каралат. Түрк элдеринин эпикалык мурастарынын эл аралык аренага чыгышы салыштырмалуу жакындан берки эле көрүнүш. Бүгүнкү күнгө чейин түрк элдеринин көптөгөн эпикалык маданиятынын мурастары өз тилинде эле сакталып келди. Башка тилдерге которулган да, атүгүл жарыкка чыккан да эмес. Александр Жирковдун пикиринде түрк эпикалык мурастары жакынкы мезгилге чейин изилдөөчүлөрдүн көз кырынан сырткары калып, азыркы окурмандарга жетпеген толтура эпикалык мейкиндиктер калып келди. Түрк элдеринин эпикалык мурастарынын Россиялык жана эл аралык аренага чыгышы үчүн буга чейин орус тили гана болгон. Бүгүн дүйнө элдеринин тилдерине эпикалык мурастарыбызды түз которуу жолу менен эл аралык мейкиндикке чыгууга мүмкүнчүлүктөр ачылып жатат. Ар бир кийинки муун бардык дүйнө элдеринин маданиятын билиши үчүн эпикалык чыгармаларыбыздын жайылышына жеткиликтүү шарт түзүү керек. Аталган китеп мына ушул багытта жасалган аракеттердин жыйынтыгы десек болот.

Александр Жирков котормолор жыйнагын өзүнүн улуу коллегасы, “Дүйнө элдеринин мурасы” эл аралык уюмунун президенти, Кыргыз Республикасынын Баатыры, Кыргыз эл жазуучусу, Токтогул атындагы мамлекеттик сыйлыктын жана Саха (Якутия) Республикасынын П.А. Ойун атындагы сыйлыгынын ээси, драматург, таланттуу котормочу жана адабиятчы Бексултан Жакиевдин жаркын элесине арнаган. Ал экөө 2014-жылы “Дүйнө элдеринин эпикалык эстеликтери” эл аралык уюмун түзүшкөн.

Бегим ТУРДАЛИЕВА
№52 «Эркин-Тоо» гезити
2023-жылдын 30-июну

Пример HTML-страницы
error: Content is protected !!