Президент Садыр Жапаров кошуна Тажикстан Республикасына эки күндүк мамлекеттик сапар менен барып, өлкөлөр ортосундагы достукту жана ынтымакты чыңдаган бир катар иштерди бүтүрүп кайтты. Сапардын алкагында соода-экономикалык байланыштарды чыңдоо менен бирге беш жылдан бери жабык турган жолдорду ачып, “Карамык” жана “Бордөбө” көзөмөл-өткөрүү пункттарынын ишин жандандырды.
Мамлекеттик сапар менен Президент Садыр Жапаров барган күнү Душанбе шаарынын эл аралык аэропортунан Тажикстандын Президенти Эмомали Рахмон өтө жогорку сый-урмат менен тосуп алды. Өз ара саламдашуудан кийин өлкө лидерлерин улуттук кийим кийген улан-кыздар куттуктап, 500дөн ашуун артист катышкан чакан концерттик программа көрсөтүлдү. Мамлекет башчысы тажик мамлекетинин негиздөөчүсү Исмоил Сомонинин Душанбе шаарындагы эстелигине гүлчамбар коюп келгенден кийин «Улут сарайынын» аянтында эки жетекчинин расмий жолугушуу аземи болуп өттү.
Расмий азем аяктагандан кийин лидерлер тар курамда сүйлөшүүлөрдү жүргүзүштү. Тараптар өз ара кызматташуунун актуалдуу маселелерин, анын ичинде айрым райондордо социалдык инфраструктураны өнүктүрүү жана көп жактуу аянтчаларда кызматташтыкты чыңдоо маселелерин талкуулашты. Сөз арасында Президент Эмомали Рахмон мамлекеттик чек араны делимитациялоо процессинин ийгиликтүү аяктаганын жана аны демаркациялоо боюнча иштердин активдүү жүрүп жатканын баса көрсөтсө, Президент Садыр Жапаров кыргыз-тажик мамлекеттик чек арасын делимитациялоо процессинин аякташы эки өлкөнүн гана эмес, бүтүндөй региондун коопсуздугун жана туруктуулугун бекемдөөчү маанилүү кадам болгонун белгиледи.
Тет-а-тет жолугушуудан кийин Садыр Жапаров менен Эмомали Рахмон сүйлөшүүлөрдү кеңейтилген форматта улантышты. Мамлекет башчылары кыргыз-тажик мамилелери, ар тараптуу кызматташтыкты тереңдетүү, ошондой эле эл аралык жана аймактык маселелер боюнча кеңири пикир алмашышты. Эмомали Рахмон Тажикстан Кыргыз Республикасы менен саясий диалогду чыңдоого жана мамлекеттер аралык кызматташтыкты ар тараптуу өнүктүрүүгө өзгөчө маани берерин баса белгиледи. Садыр Жапаров Тажикстандын Президентине жылуу жана меймандостукта кабыл алгандыгы үчүн ыраазычылык билдирип, кыргыз-тажик мамлекеттик чек арасын юридикалык тариздөө аяктагандан кийин эки тараптуу сүйлөшүүлөрдүн негизги күн тартиби, биринчи кезекте, соода-экономикалык жана маданий-гуманитардык кызматташтыкты тереңдетүү болуп саналарын айтты.
Лидерлердин жолугушууларынын жыйынтыгында соода, билим берүү, өнөр жай, туризм жана башка көптөгөн маанилүү багыттарда эки тараптуу кызматташтыктын кеңири спектрин камтыган бир катар документтерге кол коюлуп, алмашылды. Анын ичинде президенттердин биргелешкен билдирүүсүнө кол коюлду. Андан ары мамлекет башчылары видео-байланыш режиминде Ош облусундагы “Карамык” жана “Бордөбө” көзөмөл-өткөрүү бекеттеринин ишин жандандыруу аземине катышты. Бул жерде белгилей кетишибиз керек, эки көзөмөл-өткөрүү бекети кошуна өлкөдө жашаган этникалык кыргыздар менен байланыштырат. Тагыраагы, мургабдык жана жергеталдык кыргыздар так ушул бекеттер аркылуу карым-катыш жасайт. Эки өлкөнүн жетекчилеринин жолугушуусунан кийин беш жылдан бери жабык турган жолдор ачылып, жалпы журтка чоң кубаныч тартуулады.
Сүйлөшүүлөрдүн жыйынтыгында Президент Садыр Жапаров Тажикстан Республикасынын Президенти Эмомали Рахмонго терең ыраазычылык айтып, ЖМКлар үчүн билдирүү жасады.
“Бүгүн биз мамлекеттер аралык мамилелерибиздин тарыхындагы маанилүү окуянын башында турабыз. Саясий эрк жана чечкиндүүлүктүн аркасында биз кыргыз-тажик мамлекеттик чек арасын делимитациялоо процессин аягына чыгара алдык. Муну өлкөлөрүбүздүн ортосунда дипломатиялык мамилелер түзүлгөндөн берки эң фундаменталдуу жана чындап маанилүү жетишкендиктердин бири деп эсептейм. Бул биздин өлкөлөр жана элдерибиз үчүн гана эмес, бүткүл Борбор Азия үчүн да чыныгы тарыхый жетишкендик” деди Президент.
Өлкө Жетекчисинин кайрылуусунда көңүл бура турган дагы бир жагдай, гуманитардык мүнөздөгү маселелерге – Тажикстандагы кыргыздардын жана Кыргызстандагы тажиктердин этникалык жана тилдик өзгөчөлүгүн сактоого, ошондой эле маданий борборлорду, коомдук бирикмелерди жана билим берүү мекемелерин колдоо маселелерине өзгөчө көңүл бурулганын айтты.
Ошол эле күнү Президент Садыр Жапаров «Эгемендүүлүк сарайында» Кыргызстан менен Тажикстандын инвестициялык жана экономикалык форумунда сөз сүйлөдү. Ага эки өлкөнүн 500гө жакын бизнес өкүлдөрү катышты. Форумдун алкагында эки мамлекеттин бизнес түзүмдөрүнүн ортосунда көптөгөн өз ара пайдалуу келишимдерге кол коюлду.
Муну менен катар Кыргызстан менен Тажикстандын лидерлери Душанбе шаарындагы Улуттук өндүрүмдөрдүн көргөзмөсүнө барышып, эки өлкөнүн өнөр жайынын ар кандай тармактарындагы жетишкендиктерин чагылдырган экспозициялар менен таанышышты. Иш сапардын маданий бөлүгүнүн жана Тажикстандагы Кыргызстандын маданият күндөрүнүн алкагында президенттер Душанбе шаарындагы «Кохи Борбад» мамлекеттик комплексинде өткөн искусство чеберлеринин «Түбөлүк достук» аттуу концертине катышты.
Сапардын экинчи күнүндө Президент Садыр Жапаров Тажикстандын Жогорку жыйынынын жогорку палатасынын Улуттук кеңешинин Төрагасы Рустами Эмомали менен эки тараптуу кызматташуунун актуалдуу маселелерин жана парламенттер аралык багытты илгерилетүү маселелерин талкуулады. Андан соң Президент Садыр Жапаров Тажикстандын Жогорку жыйынынын Өкүлдөр палатасынын Төрагасы Файзали Идизода менен жолугушту. Ошондой эле Президент Садыр Жапаров Тажикстандын Премьер-министри Кохир Расулзода менен сүйлөшүүлөрдү жүргүздү. Мамлекет Башчысы жолугушууда визиттин жүрүшүндө кол коюлган документтер, ошондой эле өкмөттөрүбүздүн жүргүзүп жаткан иштери эки өлкөнүн жана элдин түбөлүк достугунун бекем пайдубалын түптөй турганын белгиледи.
Коомдук ишмер Акрам Мадумаров:
— Президенттин Тажикстанга болгон сапары коңшулук мамилени чыңдоодогу жаңы кадамы болду десек жаңылышпайбыз. Маселен, чек аранын чечилиши өлкөнүн эң чоң жетишкендиги болду. Себеби, тынчтык болмоюнча өлкөдө эч качан өнүгүү болбойт. Эч качан жакшы, бейкапар жашоо болбойт. Жашоонун эң башкы керемети бул өлкөнүн жана дүйнөнүн тынчтыгы. Мындай жетишкендик эки өлкөнүн Мамлекет башчыларынын талыкпаган эмгегинин жана натыйжалуу аракеттеринин аркасында болду. Чыр-чатактар, оор күндөр артта калды. Алдыда бизди мыкты саамалыктар күтүп турат.
Саясат таануучу Тимур Саралаев:
— Быйыл жазында Кыргызстан менен Тажикстан делимитация жана демаркация боюнча жыйынтыктоочу документтерге кол коюшкан. Чек ара такталды, эми талаштуу жерлер жок. Оор техникалар чыгарылып, өткөрмө бекеттер кайра иштеп жатат. Эң негизгиси, чек аранын эки тарабында жашаган эл мындан ары башкача жашоо болот деп үмүт кылууда. Чек ара мындан ары тынчсыздануунун жана коркуунун чек арасы эмес, биздин элдерибиздин ортосундагы кылымдар бою болуп келген достуктун, кызматташтыктын жана сооданын чек арасы болот деп ишенебиз. Бул иштер өзүнөн-өзү эле чечилип калган жок. Бул саясий эрктин натыйжасы жана мында Президент Садыр Жапаровдун салымы чоң. Президент мурункулар ондогон жылдар бою чече албай келген маселени чечүү үчүн тарыхый жоопкерчиликти өзүнө алып, талаштуу маселелерди бүтүрдү.
Зулпукаар Сапанов
